Retro: Als individuen samenkomen om problemen te bespreken in Formule 1.

Zuid-Afrika, 1982. De Formule 1 maakt zich op voor wat een bijzonder seizoen moet worden. Wat niet iedereen voorziet, is dat het al vóór de start van het seizoen memorabel wordt. Als coureurs willen meedoen aan het F1-kampioenschap, moeten zij zich aanmelden voor een superlicentie. Bij het invullen van het formulier valt Niki Lauda enkele zaken op aan de voorwaarden. Met name één zin staat de Oostenrijker niet aan: coureurs gaan er bij het ondertekenen namelijk mee akkoord dat zij gedurende de contractduur voor slechts één team zullen uitkomen in de Formule 1. Kortom, overstappen is in de tussentijd uit den boze. 

Een andere kwesties staat de coureur ook tegen in de superlicentieformulieren. Coureurs moeten er namelijk mee akkoord gaan dat ze niks doen wat tot morele- of imagoschade kan leiden van de internationale autosport of F1. Dat is dankzij de nieuwe clausule dan een reden voor de Fédération Internationale du Sport Automobile (FISA), het bestuursorgaan van die tijd, om de superlicentie in te trekken. Lauda ziet dat allemaal niet zo zitten en vreest dat coureurs met deze clausules alleen zichzelf in gevaar brengen. “Ik kon me voorstellen dat er transfersommen zouden worden gevraagd zoals in het voetbal, en dat er koehandel zou worden gedreven en contracten zouden worden afgekocht”, zegt Lauda. “Er zouden deals worden gesloten tussen teams, waarbij de coureurs als idioten in het midden zouden worden gelaten.”

Lauda voelt de bui al hangen en besluit om het contract niet te ondertekenen. De op dat moment tweevoudig F1-kampioen wil in 1982 terugkeren in F1 en doet dat bij , maar nog voor de eerste race dreigen er dus problemen. Lauda neemt contact op met de voorzitter van de Grand Prix Drivers’ Association, Didier Pironi. De coureursvakbond, opgericht in 1961, komt daarop in actie. Meerdere coureurs besluiten de nieuwe papieren niet te ondertekenen en er ontvouwt zich een machtsstrijd tussen enerzijds de coureurs onder GPDA en anderzijds FISA-baas Jean-Marie Balestre en FOCA-baas Bernie Ecclestone. De twee partijen – FISA kreeg veelal steun van fabrikanten, FOCA van privateers – liggen in die tijd flink overhoop in een strijd om de macht in F1, maar in dit geval zitten zij juist op één lijn. “Zij vormden een team om te laten zien wie de baas is”, reageert Lauda, terugblikkend op deze staking. “Ga akkoord met deze voorwaarden, of zoek het maar lekker uit…”

Respect verloren

Om zijn ongenoegen duidelijk te maken, regelt Lauda een bus en laat deze voor het hotel van de coureurs – Sunnyside Park Hotel – parkeren. Lauda en Pironi overtuigen hun collega’s ervan om aan boord te komen van de bus. De coureurs genieten van de rust, al zijn ze er uiteraard niet helemaal gerust op. Pironi moet namens de GPDA deze kwestie zien op te lossen met Balestre en Ecclestone. Het is zoeken naar een compromis, maar die lijkt er niet zomaar te komen. FISA is namelijk heel duidelijk: als een coureur de formulieren niet ondertekent, dan kunnen zij die superlicentie ook meteen vergeten – voorgoed. 

Het leidt tot onzekerheid bij enkele coureurs, maar toch blijven dertig – Jochen Mass komt later aan op het circuit en mist deze hele kwestie dus – coureurs aan boord van de door Lauda geregelde bus. Uit vrees dat coureurs eenmaal in hun individuele kamers toch gaan twijfelen door de dreigementen vanuit FISA, gaat Lauda nog een stap verder. Hij regelt een flinke suite voor alle coureurs, waar simpelweg matrassen op de grond worden gelegd. Het levert iconische foto’s op van coureurs die met zijn allen een kamer delen en genieten van een pianoconcert van Elio de Angelis. Die piano is er niet alleen voor vermaak, maar blijkt ook handig bij het blokkeren van de deur wanneer Jack Oliver, teammanager van Arrows, zijn weg naar binnen probeert te forceren.

Foto door: Ercole Colombo – Motorsport Images

Er is dan wel nog één probleem: de suite is groot genoeg, maar de wc bevindt zich buiten de kamer en er was maar één sleutel. Ook dat stelt de coureurs op de proef, maar uiteindelijk is er slechts een coureur die ervandoor gaat: Teo Fabi. “Hij rende weg als een kip”, herinnert Keke Rosberg zich. “Hij ging weg, kwam niet terug en verloor ons respect voor altijd. Niet omdat hij besloot weg te gaan, maar omdat hij ons had verraden. Hij ging direct naar Balestre en Ecclestone en vertelde hen wat wij allemaal hadden besproken…”

Gewonnen

Na die nacht volgt er vanaf het circuit goed nieuws: Pironi informeert de coureurs dat zij deze strijd hebben gewonnen. De coureurs kunnen naar het circuit, maar er was al een dag aan trainingen overgeslagen door de staking. Sommige teams laten hun ongenoegen blijken over de acties van de coureurs, maar uiteindelijk staan de coureurs op zaterdag dan toch aan de start van de Grand Prix van Zuid-Afrika. Alain Prost wint op overtuigende wijze. 

Foto door: Sutton Images

Tijdens die race gebeurt er echter iets opvallends. De stewards en FISA doen een mededeling: de wapenstilstand komt bij het vallen van de finishvlag ten einde en de coureurs zouden dan voor onbepaalde tijd geschorst zijn. Zover komt het echter niet: de coureurs krijgen boetes, maar de controversiële clausules worden uit de superlicentieformulieren gehaald. De coureurs hebben de strijd gewonnen – tegen een relatief kleine prijs. 

Coureurs weer op één lijn

Spoel vele jaren door en de GPDA en coureurs lijken meer dan ooit verenigd. Opnieuw is onrust van bovenaf de oorzaak voor de eenduidigheid bij de F1-coureurs. Dit keer door wat er allemaal bij de FIA speelt. Zo zijn er veel personele verschuivingen, waaronder een onverwachte wissel van wedstrijdleiders tijdens het seizoen, en worden regels rondom ‘wangedrag’ aangescherpt voor het seizoen 2025. De coureurs hebben in 2024 al gezamenlijk een brief opgesteld met de FIA als geadresseerde. Daarin roepen zij op tot meer openheid van zaken en willen zij dat ze als volwassenen behandeld worden. Dit naar aanleiding van de taakstraf van na het gebruik van een krachtterm tijdens een persconferentie. krijgt later een boete van 10.000 euro – waarvan 5.000 voorwaardelijk – voor een soortgelijk vergrijp. 

Een reactie op die brief blijft uit, zo geeft , voorzitter van de GPDA, richting het einde van het seizoen aan. Een antwoord volgt wel begin 2025, wanneer de regels omtrent wangedrag aangescherpt worden. Een staking zoals in 1982 lijkt erg ver weg, maar een protest in andere vorm zou de GPDA wel kunnen overwegen – als zij deze zaak dusdanig serieus nemen. Een voorbeeld is Max Verstappen, die besloot om in de persconferenties kortaf te reageren, maar buiten de perszaal de media wel uitgebreid te woord te stond. De GPDA heeft in het verleden in ieder geval bewezen wel degelijk een verschil te kunnen maken – mits de coureurs op één lijn zitten.

Lees meer:

Plaats een kenteken review